Τα πιο όμορφα αλλά και ιδιαίτερα πασχαλινά έθιμα στην Ελλάδα!

 

Η μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας είναι και η πιο συναρπαστική. Το Πάσχα δεν είναι μόνο η πιο κατανυκτική περίοδος για τους Χριστιανούς αλλά από ό,τι φαίνεται και η πιο ευφάνταστη. Κάθε χρόνο τις ημέρες του Πάσχα η Ελλάδα από άκρη σε άκρη γίνεται ένα τεράστιο ψηφιδωτό από ήθη κι έθιμα γεμάτα εικόνες, χρώματα, συμβολισμούς, συναίσθημα αλλά και φαντασία. Εμείς «χαρτογραφήσαμε» μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά και σας τα παρουσιάζουμε. 
 

 


Κερκυραϊκοί «Μπότηδες»

Δεν θα μπορούσαμε παρά να ξεκινήσουμε από το πιο διάσημο, πιο εμβληματικό Πάσχα της χώρας που προσελκύει επισκέπτες από όλη την Ελλάδα και όχι μόνο. Παραδόσεις βγαλμένες από την ιστορία του νησιού και επηρεασμένες από τη μακρά κατοχή των Ιταλών. Η αρχή γίνεται την Κυριακή των Βαΐων, με τη μεγάλη λιτανεία του Σεπτού Σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα και συνοδεία όλων των Φιλαρμονικών. Πραγματοποιείται από το 1630 σε ανάμνηση της απαλλαγής του νησιού από τη φοβερή πανώλη που το 1629 χτύπησε αλύπητα τους Κερκυραίους. Το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής ξεκινά η περιφορά του επιβλητικού Επιταφίου από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, στο Παλαιό Φρούριο. Μέχρι το βράδυ, όλες οι εκκλησίες έχουν βγάλει τους Επιταφίους τους, με τη συμμετοχή της μπάντας κάθε ενορίας. Τελευταίος βγαίνει ο Επιτάφιος της Μητρόπολης. Το έθιμο του τεχνητού σεισμού αποτελεί παράδοση για τον Ιερό Ναό της Παναγίας των Ξένων και αναπαριστά τον σεισμό που περιγράφεται στο Ιερό Ευαγγέλιο, ως επακόλουθο της Αναστάσεως του Κυρίου.



 

Στις 9 το πρωί γίνεται η περιφορά του Επιταφίου της Εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα μαζί με το σκήνωμα του Αγίου. Μετά το τέλος της λιτανείας, ο Άγιος θα παραμείνει στη θύρα του, μέχρι την Τρίτη του Πάσχα για προσκύνημα.  Με το σήμα της πρώτης Ανάστασης στις 12 το μεσημέρι, οι κάτοικοι της Κέρκυρας πετούν τεράστια κανάτια γεμάτα νερό – τους μπότηδες – από τα μπαλκόνια τους. Οι μπότηδες είναι τα πήλινα κανάτια με στενό στόμιο και δυο χερούλια στο πλάι για τη μεταφορά τους. Τα μπαλκόνια είναι στολισμένα και οι κάτοικοι δένουν στους μπότηδες κόκκινες κορδέλες αφού το κόκκινο θεωρείται ότι είναι το χρώμα της Κέρκυρας.



 

Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας συγκλονιστικής ατμόσφαιρας, την οποία επιτείνουν οι βροντεροί κανονιοβολισμοί από το φρούριο την ώρα που σκάνε στα πλακόστρωτα καντούνια οι γεμάτοι μπότηδες ενώ ηχεί η μουσική που ξεχύνεται από τα πνευστά των 18 Φιλαρμονικών της πόλης αλλά και τα χειροκροτήματα και τις κραυγές χαράς των παρευρισκομένων, γηγενών αλλά και εκατοντάδων τουριστών, οι περισσότεροι από τους οποίους έρχονται και ξανάρχονται, πιστοί στο ραντεβού τους το Μεγάλο Σάββατο στα καντούνια της παλιάς πόλης. Η “θορυβώδης” Ανάσταση όμως δεν σταματά εδώ. Με το σπάσιμο των σταμνών ξεκινούν οι καμπάνες της πόλης να μεταδίδουν το χαρμόσυνο μήνυμα. Η μία μετά την άλλη, οι καμπάνες, σαν μια αδιάσπαστη αλυσίδα, φέρνουν το μήνυμα και στο μικρότερο χωριό. Ένα ακόμη έθιμο που αναβιώνει είναι το «Μαστέλο» (βαρέλι). Στην «Πίνια», το παλιό εμπορικό κέντρο, τοποθετείται ένα ξύλινο βαρέλι γεμάτο νερό, στολισμένο με μυρτιές. Οι περαστικοί καλούνται να ρίξουν νομίσματα για ευχές στο νερό. Όταν πλησιάζει η ώρα της πρώτης Ανάστασης, κάποιος πέφτει στο βαρέλι και παίρνει τα λεφτά, υπό τους ήχους της μπάντας.

Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου γίνεται η Ανάσταση στην Άνω Πλατεία και το θέαμα είναι μοναδικό. Τα παράθυρα των μεγάλων σπιτιών είναι ανοικτά, στολισμένα με χιλιάδες κεριά ενώ από κάτω οι πιστοί παρακολουθούν την τελετή της Ανάστασης στη Σπιανάδα, την μεγαλύτερη πλατεία της Ελλάδας.

 

 

Αερόστατα στο Λεωνίδιο 

Στην όμορφη κωμόπολη της Τσακωνιάς, η Λαμπρή γίνεται όνομα και πράγμα, αφού εδώ και έναν περίπου αιώνα, το βράδυ της Ανάστασης τηρείται το έθιμο των αερόστατων. Τα παιδιά των πέντε ενοριών συναγωνίζονται στις επιτυχείς «πτήσεις» των χρωματιστών φωτεινών αερόστατων, τα οποία ετοιμάζουν επί εβδομάδες πριν το Πάσχα. Για περίπου μισή ώρα μετά το «Χριστός Ανέστη», ο ουρανός αποκτά… έξτρα αστέρια, ενώ παράλληλα το ευαγγέλιο διαβάζεται και στην τσακώνικη διάλεκτο. 



Ρουκετομανία στο Βροντάδο 

Ίσως το δεύτερο πιο φημισμένο Πασχαλινό έθιμο μετά τους «Μπότηδες» της Κέρκυρας. Κάθε χρόνο τέτοια εποχή η Χίος τραβάει τα βλέμματα, χάρη στο έθιμο που αναβιώνει στο χωριό Βροντάδο και περιλαμβάνει την μάχη των ενοριών με ρουκέτες. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, η συνήθεια ξεκίνησε επί Τουρκοκρατίας, όταν οι Χριστιανοί κάτοικοι ήθελαν να δείξουν στους Τούρκους πώς γιορτάζουν οι ορθόδοξοι την Ανάσταση. Ο Δήμος βέβαια έχει θέσει πλέον αυστηρούς κανόνες για την ασφάλεια των συμμετεχόντων στον ρουκετοπόλεμο, για να αποφευχθούν τα παρατράγουδα και οι τραυματισμοί. Σε κάθε περίπτωση, το θέαμα στον μεταμεσονύκτιο ουρανό είναι μαγευτικό – άλλωστε οι ειδικοί «ρουκετοποιοί» του χωριού εργάζονται γι’ αυτό το υπερθέαμα καθ’ όλη την διάρκεια της χρονιάς. 



Η αναπαράσταση των Παθών στην Πάρο 

Αν και η Πάρος αποτελεί από μόνη της ιδανικό προορισμό όλες τις εποχές του χρόνου, το Πάσχα ιδιαίτερα πραγματοποιείται στο νησί το μοναδικό έθιμο της αναπαράστασης των Παθών κατά την περιφορά του Επιταφίου στα ορεινά χωριά Μάρπησσα, Μάρμαρα, Πρόδρομο, Λεύκες και Άσπρο Χωριό. Καθώς ο Επιτάφιος περνά τα δρομάκια των χωριών κάνει συνολικά 15 στάσεις στις οποίες αναπαριστώνται ζωντανά εικόνες των Παθών του Χριστού. Παιδιά ντυμένα Ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού ζωντανεύουν σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, τον «Μυστικό Δείπνο», το μαρτύριο της Σταύρωσης κ.α., ενώ σε κάθε μία από αυτές τις στάσεις φωτίζεται εντυπωσιακά και ένα σημείο του βουνού. Το βράδυ του Σαββάτου το έθιμο κορυφώνεται με την αναπαράσταση της Ανάστασης μέσα σε μία εκθαμβωτική ατμόσφαιρα χιλιάδων κεριών και αμέτρητων πυροτεχνημάτων που φωτίζουν μαγευτικά τον ουρανό του Αιγαίου. 


Πάσχα το Σαντορινιό

Το Σάββατο του Λαζάρου στις πλατείες των χωριών οι κάτοικοι στήνουν τον Λάζαρο, έναν πελώριο ξύλινο σταυρό τυλιγμένο με αλισμαρί και λουλούδια. Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής οι κοπέλες των χωριών στολίζουν τον Επιτάφιο με λουλούδια. Στην Οία, όλες οι Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας γίνονται στην Παναγία την Πλατσανή, την εκκλησία της πλατείας. Στο χωριό Πύργος, μετά την Αποκαθήλωση, βγαίνει το «Τάνταλο» στους δρόμους του χωριού για να αναγγείλει το γεγονός και οι καμπάνες ηχούν πένθιμα. Η περιφορά του Επιταφίου στον Πύργο σημαίνεται από μικρές φωτιές σε λυχναράκια. Οι γυναίκες από τις αυλές των σπιτιών ραίνουν την πομπή του Επιταφίου με ροδόνερο. Το Μεγάλο Σάββατο μετά την Ανάσταση όλοι, με μια «κουτσούνα» και ένα κόκκινο αυγό, πάνε στα σπίτια τους για να φάνε τα «σγαρδούμια». Την Κυριακή του Πάσχα σε αρκετά χωριά του νησιού γίνεται το λαϊκό δικαστήριο του «Οβραίου» (πάνινο ομοίωμα ανθρώπου) ο οποίος καταδικάζεται σε θάνατο, κρεμιέται και καίγεται από τους κατοίκους με αυτοσχέδια δυναμιτάκια και βαρελότα. Στο Εμπορείο οι κάτοικοι βγαίνουν στους δρόμους χτυπώντας μεταλλικά αντικείμενα, ώστε να ξορκίσουν το «κακό».
 

 
 

Θαλασσινός επιτάφιος στην Ύδρα

Το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής η περιφορά του Επιταφίου μέσα στα δρομάκια αλλά στην παραλία είναι μια αλησμόνητη εμπειρία. Όμως, το εντελώς ξεχωριστό στη βραδιά το δίνει ο «Θαλασσινός Επιτάφιος», της ενορίας του Αγίου Ιωάννη, που περιφέρεται στις γειτονιές της συνοικίας Καμίνι, ακολουθούμενος από πλήθος πιστών με αναμμένα κεριά, για να καταλήξει στο τέλος μέσα στο νερό στο γραφικό λιμανάκι, μαζί με τα νεαρά παιδιά που τον κρατούν γερά στους ώμους τους. Ένα έθιμο παλιό που κρατά ως τις μέρες μας και γινόταν για να ευλογηθούν τα νερά της θάλασσας. Όσο ο Επιτάφιος βρίσκεται μέσα στο νερό, ψέλνεται δέηση υπέρ των σφουγγαράδων και των ναυτικών του νησιού. 



 


Λαμπρή στη Σέριφο

Το Μεγάλο Σάββατο το βράδυ όλες οι οικογένειες πηγαίνουν στην εκκλησία με ένα καλαθάκι μέσα στο οποίο τοποθετούν τυρί, κουλούρια και τόσα κόκκινα αυγά όσα τα μέλη της οικογένειας. Μετά τα τέλος της λειτουργίας οι πιστοί μεταφέρουν το αναστάσιμο φως με λαμπάδες ή λυχνοφάναρα και επιστρέφουν στο σπίτι τους όπου με τη φλόγα σχηματίζουν έναν σταυρό στο ανώφλι της πόρτας. Κατόπιν, τσουγκρίζουν τα κόκκινα αυγά τρώγοντας ο καθένας από ένα, τελειώνοντας έτσι τη νηστεία. Το Μεγάλο Σάββατο, μετά την Ανάσταση, φτιάχνουν ένα ομοίωμα του Ιούδα το οποίο καίνε συμβολικά.

 

Πάσχα στην Κεφαλονιά

Παραμονές του Σαββάτου του Λαζάρου, τα παιδιά ετοιμάζουν το Σταυρό, τυλιγμένο με κορδέλες ή άσπρα πανιά, τοποθετώντας στην κορυφή την εικόνα της Αναστάσεως του Λαζάρου, ενώ ανήμερα, έψελναν τα κάλαντα του Λαζάρου από σπίτι σε σπίτι.

Την Κυριακή των Βαΐων, που οι εκκλησίες σε όλη την Ελλάδα γεμίζουν βάγια, οι εκκλησίες στην Κεφαλονιά στολίζονται με κλαδιά ταταλιάς (φοίνικα)- σύμβολο της νίκης επάνω στο θάνατο. Μαζί με αυτά, θα δείτε και μικρούς σταυρούς από φοίνικα, επάνω στους οποίους δένονται μικρά κλαδάκια ελιάς (σύμβολο ειρήνης) μαζί με μυρωδάτο δενδρολίβανο (σύμβολο ανάμνησης), δάφνη (σύμβολο νίκης) και φασκόμηλο (σύμβολο σωτηρίας), ενώ παλιότερα τοποθετούσαν και βιολέτες.

Τη Μεγάλη Τρίτη, το τροπάριο της Κασσιανής, από την ανδρική χορωδία του Αργοστολίου γύρω στις 9 το βράδυ, στην εκκλησία της Σισσιώτισσας και της Μητρόπολης είναι μια από τις πιο συγκλονιστικές εμπειρίες που θα έχετε την ευκαιρία να βιώσετε ποτέ. Πραγματική μυσταγωγία!

Τη Μεγάλη Πέμπτη, οι νοικοκυρές της Κεφαλονιάς ετοιμάζουν από το μεσημέρι τα πασχαλινά αυγά (βράζοντάς τα, παραδοσιακά, με ένα ειδικό φύκι που πωλείται στην Αγορά μόνο κατά τη συγκεκριμένη περίοδο) και πλάθουν την παραδοσιακή Λαμπροκουλούρα, ένα είδος ψωμιού με ιδιαίτερη γεύση.

Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, η πρώτη Ανάσταση γιορτάζεται με ιδιαίτερο… θόρυβο αφού τα τελευταία χρόνια, αναβιώνει το επτανησιακό έθιμο του σπασίματος της στάμνας: οι ντόπιοι σπάνε πήλινα αγγεία ή κάνουν με όποιο πιθανό τρόπο μπορούν θόρυβο, προκειμένου να διώξουν το κακό του θανάτου. Το ίδιο βράδυ, στην Ανάσταση, το νησί παίρνει άλλη μορφή με τα λογής-λογής βεγγαλικά που χρωματίζουν τον ουρανό της Κεφαλονιάς.

Την Κυριακή του Πάσχα, έπειτα από το παραδοσιακό Πασχαλινό τραπέζι, εορτάζεται το έθιμο της «χορευτικής Αγάπης», ένας χορός που γίνεται αμέσως μετά την απογευματινή λειτουργία της Αγάπης. Ιερείς, ψάλτες, ντόπιοι και επισκέπτες του νησιού γίνονται ένα, τραγουδώντας και χορεύοντας για την Αναστάσιμη χαρά!

 



Πάσχα στα «Ιεροσόλυμα του Αιγαίου»

Σε ποια περιοχή της Ελλάδας μπορεί να κάνει κάποιος τη «Δεύτερη Ανάσταση», ακούγοντας το Ευαγγέλιο να διαβάζεται στα ιταλικά, τα γαλλικά, τα ρώσικα, τα αγγλικά, τα γερμανικά, τα σέρβικα και τα αρχαία ομηρικά ελληνικά; Στην ίδια περιοχή, όπου οι πιστοί μπορούν να παρακολουθήσουν τις λειτουργίες σε ένα ξωκλήσι, χτισμένο στη σπηλιά όπου ασκήτευε ο Ευαγγελιστής Ιωάννης!

 

Ο λόγος για την Πάτμο, το νησί όπου ο Ιωάννης έγραψε την Αποκάλυψη. Τα έθιμα που δίνουν στο Πάσχα της Πάτμου τον τόσο ιδιαίτερο χαρακτήρα του, αρχίζουν να κορυφώνονται από την Μεγάλη Πέμπτη, με την τελετή του Νιπτήρα: πρόκειται για αναπαράσταση του μυστικού δείπνου, στη διάρκεια της οποίας ο Ηγούμενος πλένει τα πόδια 12 μοναχών, που κάθονται γύρω από μια εξέδρα, όπως έκανε ο Ιησούς με τους μαθητές του.

Την Μεγάλη Παρασκευή, στο Μοναστήρι του Αγίου Θεολόγου γίνεται η αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης και από το βράδυ της ίδιας ημέρας, οι Επιτάφιοι από τις εκκλησίες του νησιού διασχίζουν τα καλντερίμια και συναντιούνται στις κεντρικές πλατείες. Στα ιδιαίτερα έθιμα του νησιού περιλαμβάνεται και η δεύτερη ανάσταση στο Μοναστήρι της Πάτμου, όπου το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα το Ευαγγέλιο διαβάζεται στις γλώσσες που προαναφέρθηκαν.

 

 

To top